My friend Dabit Taitingfong just launched a new podcast, Fanékungok yan si Dabit, where he chats with different guests entirely in Chamorro. He created this podcast to make more Chamorro conversations accessible online, and in the first few episodes, he speaks with second-language learners. To support this podcast, consider visiting his online tip jar!
This post includes a Chamorro transcription of the first episode, I Tinituhon, which was done by our friend Alicia Aguigui Dart. She was the one who started our original Saturday evening study groups at the end of 2020, and for years, when I had to pause my own learning, she kept the online space thriving—keeping my learning going too. Whenever she can, she’ll be transcribing episodes and has generously allowed me to share them here on the blog. To support her amazing work, please visit her online tip jar!
Fanékungok yan si Dabit: I Tinituhon
0:01 Dabit: Håfa adai mañaina-hu yan mañe’lu-hu, manabok-hu yan manátungo’-hu. Håfa hamyo manattatmån? Ai mohon na manmámagof. Fine’na, malago’ yu’ bai introdusen maisa yu’, ya pues bei sangåni hamyo nu i detti, i asuntun i iyo-ku podcast. I na’ån-hu si David Jesus Taitingfong, lao mafana’an yu’ si Dabit. Familian Månnok, Dalalai, yan Payesyes yu’ gi banden tatå-hu, taotao Tamuning yan Hagatña siha. Yan Familian Nugi yan Gutos gi banden nanå-hu, taotao Yona siha. Lao guahu, kulan taotao sanlagu yu’ nai, sa’ mafañågu, dumångkulu, yan sumåsaga yu’ giya San Diego, Kalifotña. Tåtnai sumåga yu’ gi iya Islas Mariånas, yan hu bisita ha’ håcha na biahi, unu na biahi nai. Trentai kuatru inamko-hu på’go, lao bente nuebe ha’ inamko-hu annai på’go hu tutuhon umeyak fumino Chamoru gi dos mit bente bente. Ayu nai hu tutuhon mafa’nå’gue, magåhet.
1:06 Pues på’go nu i podkast, håfa na hu fa’títinas? Fana’an maolekña na hu sangåni hamyo nu i hinago’-hu siha, i hinago’-hu yan iyo-ku podcast. Gi magåhet, malago’ yu’ na siña mahungok i fino’ Chamoru gi achok månu na gaige hit, lao kulolo’ña i inádingan siha, i kuentos nai. Gi patgon na tiempo, ga’o-ku umeyak fumino Chamoru ginen ayu sa’ ai na minånnge’ i tunadan inádingan. Hunggan, siña un hungok i tunåda gi i dandan, lao giya guahu, annokña an guaha umádingan, sa’ iii månnge’, man. Fakcha’ yu’, suette yu’ sa’ sesso hu hungok i fino’ Chamoru gi uriyå-hu annai påpåtgon yu’. Pues malago’ yu’ na siña hu faloffan taiguihi put todus hamyo guenao huyong lokkue. Lao kulolo’ña hamyo ni fana’an ti sesso hao gaige gi uriyan i fino’ Chamoru pat fana’an monhan manmå’pos i manfífinu gi mangafå-mu, gi familia-mu.
2:13 Ayu na hu fa’títinas ini. Sa’, umbi, annai manaligao yu’ guinahan fino’ Chamoru gi streaming platforms, kulolo’ña put i inádingan, kulan taigue. Guaha, lao ti meggai. Hu tungo’ na Señot Bevacqua mana’huyong episode siha gi iyo-ña podcast Fanachu, guaha guihi siña un sodda’ gi fino’ Chamoru, ya ai na minaolek. Yan hu tungo’ na mana’húhuyong i redio show Marianas Agupa ginen as Siñot Glen Manglona, lao ha na’huyong ha’ gi YouTube yan Facebook nai, ya gi hiyong lokkue ayu, taigue. Pat an guaha, an siña un sodda’ ti ma, håfa yu’, ti ma update. Ti mana’huyong nuebu na episode.
3:01 Pues hu’u, ayu na hu fa’títinas. Gi tinituhon, bei ófaisini i manabok-hu, bei interview siha. Gof ya-hu ini sa’ siña en hingok i nuebu na manfífino’, i second language learner siha. Hu tåtånga na para en fanineppok pat fansineyo nu i fino’-ñiha. Guaha fífinu natibu ni bai hu ófaisini lokkue lao bei cho’gue gi la’uyu nai, hekkua ngai’an, lao bei cho’gue. Ya fana’an guaha na biahi, bei fanaitai ha’, pat guahu ha’ bei estoriayi hamyo, pat bei fangågao gi manabok-hu kao guaha malago’ po taitayi hamyo, hekkua. Lao mohon na yan-miyu podcast, lao ayu ha’ ginen guahu. Saina ma’ase hamyo todus, esta ki.